از یادگیری به کنشگری: مروری بر مطالعات آموزش ارزش ها و مهارت های اجتماعی در تربیت شهروند مسئولیت مدار
کد مقاله : 1210-NCSSE6 (R1)
نویسندگان
فرزانه مسیبی سیاه تن *
دانشجو معلم
چکیده مقاله
تربیت شهروند مسئولیت‌مدار یکی از اهداف اساسی نظام‌های آموزشی معاصر است که در پی تحولات اجتماعی، فرهنگی و فناورانه، ابعاد پیچیده‌تری یافته است. مرور ادبیات نشان می‌دهد که آموزش شهروندی در بسیاری از نظام‌های آموزشی، از جمله ایران، همچنان عمدتاً بر انتقال نظری ارزش‌ها متمرکز است و این امر به شکل‌گیری شکاف معناداری میان یادگیری ارزش‌ها و کنش اجتماعی فراگیران منجر شده است. هدف پژوهش حاضر، مرور و تحلیل تحولات نظری و پژوهشی مرتبط با آموزش ارزش‌ها، مهارت‌های اجتماعی–عاطفی و کنشگری اجتماعی در حوزه تربیت شهروند مسئولیت‌مدار است. پژوهش با رویکرد مروری تاریخچه‌ای–تحلیلی انجام شد و بر اساس آن، مقالات علمی، کتاب‌ها و اسناد معتبر داخلی و خارجی در این حوزه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌های مرور نشان داد که ادبیات معاصر، تربیت شهروند مسئولیت‌مدار را فرآیندی تعاملی و پویا می‌داند که در آن یادگیری ارزش‌ها، پرورش مهارت‌های اجتماعی–عاطفی و تجربه کنشگری اجتماعی به‌صورت چرخه‌ای و مکمل یکدیگر عمل می‌کنند. همچنین، نقش فرهنگ مدرسه، برنامه درسی پنهان و رویکردهای تجربه‌محور آموزشی به‌عنوان عوامل مؤثر در تثبیت رفتارهای شهروندی مورد تأکید قرار گرفته است. برآیند این مرور نشان می‌دهد که ارتقای اثربخشی آموزش شهروندی مستلزم حرکت از رویکردهای صرفاً نظری به سوی طراحی برنامه‌های آموزشی یکپارچه، مشارکت‌محور و مبتنی بر تجربه زیسته فراگیران است. نتایج این مطالعه می‌تواند مبنایی نظری برای بازاندیشی در سیاست‌ها و برنامه‌های تربیت شهروندی و هدایت پژوهش‌های تجربی آینده در این حوزه فراهم آورد.
کلیدواژه ها
تربیت شهروند مسئولیت‌مدار، آموزش ارزش‌ها، مهارت‌های اجتماعی-عاطفی، کنشگری اجتماعی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی