| کارکردهای ذهن ادبی در آموزش علوم اجتماعی (مطالعۀ موردی کتاب هویت اجتماعی پایۀ دوازدهم) |
| کد مقاله : 1200-NCSSE6 (R2) |
| نویسندگان |
|
محمود رحیمی * عضو هیات علمی گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران |
| چکیده مقاله |
| این پژوهش با هدف بررسی کارکرد ابزارهای شناختیِ روایت، تشبیه، استعاره، تمثیل و نماد در فرایند یاددهی–یادگیری، و به صورت موردی به تحلیل محتوای کتاب هویت اجتماعی پایه دوازدهم پرداخته است. مبنای نظری مطالعه بر نظریههای «زبانشناسی شناختی» و بهطور خاص نظریۀ «ذهن ادبی» استوار است؛ نظریههایی که بر نقش سازوکارهای استعاری، ادبی و روایی در سازماندهی دانستههای تازه و تسهیل درک مفاهیم تأکید میکنند. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استنتاجی بوده است؛ بدین معنا که ابتدا مؤلفههای شناختی استخراج و سپس حضور و کارکرد آنها در متن، تصاویر، اشعار و ساختار درسهای کتاب بررسی شده است. یافتهها نشان میدهد که کتاب هویت اجتماعی بهگونهای هدفمند و نسبتاً موفق از ابزارهای شناختی یادشده بهره گرفته و توانسته است مفاهیم انتزاعی را در قالب روایتها و استعارههای تصویری برای دانشآموزان قابلفهمتر سازد. با این حال، مقاله تأکید میکند که تحقق اهداف مؤلفان منوط به نقش فعال و تسهیلگرانه معلم است؛ زیرا بدون توضیح و واکاوی این عناصر، اشعار، تصاویر و تمثیلها به عناصر تزئینی تقلیل مییابند و کارکرد شناختی خود را در کلاس درس از دست میدهند. |
| کلیدواژه ها |
| ذهن ادبی، روایت، استعاره، تشبیه، کتاب درسی هویت اجتماعی |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |
