چالش‌های سیاستگذاری آموزش دانش سیاسی و تربیت شهروندی خوب در ایران
کد مقاله : 1191-NCSSE6
نویسندگان
علی رضا حیدری *
استادیار گروه آموزش علوم اجتماعی پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان
چکیده مقاله
آموزش دانش سیاسی و تربیت شهروندی خوب از ارکان توسعة پایدار و تعمیق دموکراسی در جامعه است. در ایران، با وجود تأکید اسناد بالادستی همچون «سند تحول بنیادین»، آموزش سیاسی و تربیت شهروندی خوب همچنان با مشکلات ساختاری و نهادی گوناگونی مواجه است. هدف اصلی مقاله این است تا مهم‌ترین آسیب‌ها و موانع موجود در زمینة سیاستگذاریِ آموزش دانش سیاسی و تربیت شهروندی خوب در ایران را شناسایی نماید و پیشنهادهایی برای اصلاح سیاستی ارائه دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد فرایند سیاستگذاریِ آموزش دانش سیاسی و تربیت شهروندی خوب در ایران با چالش‌هایی در سه سطح کلان، میانه و خرد روبرو است. چالش‌های سطح کلان عبارتند از: الف. ساختِ سیاسیِ تمرکزگرا، غلبة نگرشِ تک‌گفتمانی و ضعف در حکمرانی مشارکتی؛ ب. نبود سند ملی جامع، یکپارچه و شفاف مبتنی بر شایستگی‌های دموکراتیک، چالش خلاء فلسفی و قانونی و ناهماهنگی سیاستی؛ و پ. انزوای سیاستی، ضعف در ارتباطات، تعاملات و همکاری‌های بین‌المللی و چالش درس‌آموزی از تجارب جهانی. چالش‌های سطح میانی عبارتند از: الف. مدیریتِ آموزشگاهیِ سلسله‌مراتبی، غیرمشارکتی و سنتی؛ ب. نظام تربیت‌ معلم محافظه‌کار، ایستا و غیرمهارتی؛ و پ. ضعف وزارت آموزش‌وپرورش در هدایت و ظرفیت‌سازیِ آموزش‌های شهروندی و سیاسی؛ و چالش‌های سطح خُرد عبارتند از: الف. روش‌های تدریس سنتی، معلم‌محور و مبتنی بر حفظیات؛ ب. فاصلة میان محتوای رسمی مدارس با واقعیت‌های اجتماعی و روزمرة دانش‌آموزان؛ و پ. نظام ارزشیابی سطحی و ناکارآمد و ارزیابی‌های محدود و نظری در سنجشِ توانمندی‌های سیاسی و شهروندی دانش‌آموزان.
کلیدواژه ها
آموزش دانش سیاسی، شهروندی خوب، حکمرانی و سیاستگذاری آموزشی ایران، تربیت معلم، عصر دیجیتال و هوش مصنوعی.
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی