| تحلیل محتوای کمی بازنمایی نقشهای جنسیتی در کتابهای درسی جامعه شناسی دورۀ متوسطۀ دوم: سنجش میزان برابری، کلیشهسازی و توزیع عوامل کنشگر |
| کد مقاله : 1111-NCSSE6 |
| نویسندگان |
|
امیرحسین خیری * امیرحسین خیری،دانشجوی کارشناسی آموزش علوماجتماعی، دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی، زنجان |
| چکیده مقاله |
| این پژوهش با هدف تحلیل کمّی بازنمایی نقشهای جنسیتی در کتابهای جامعهشناسی دورۀ متوسطۀ دوم انجام شده است. کتابهای پایۀ دهم، یازدهم و دوازدهم بهعنوان جامعۀ پژوهش انتخاب شدند و تمامی واحدهای متنی دارای اشارۀ مستقیم به جنسیت؛ شامل واژگان مرتبط با زنان و مردان، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی استخراج و کدگذاری گردید. شاخصهای مورد بررسی شامل میزان حضور زنان و مردان، نوع نقشهای انتسابی (خانوادگی، حرفهای، سیاسی/قدرت)، سطح کنشگری و نشانههای کلیشهای صریح بود. یافتهها نشان میدهد که هر سه کتاب الگوی مشترکی در بازنمایی جنسیت دارند. در همۀ پایهها نقشهای خانوادگیِ مرتبط با زنان بیشترین بسامد را داراست و نقشهای حرفهای و سیاسی آنان بسیار محدود است. اگرچه بسامد اشاره به زنان در کل کتابها بیشتر از مردان است، اما این حضور عمدتاً در قالب نقشهای زیستی و خانوادگی صورت میگیرد و نه در نقشهای کنشگرانه و مدیریتمحور. در مقابل، نقشهای سیاسی و قدرتمحور غالباً از طریق مثالها و مفاهیم مردانه بازنمایی شدهاند. سطح کنشگری زنان نیز پایین گزارش شد و بیشتر واحدهای مرتبط با آنان در موقعیت غیرفعال یا توصیفی قرار داشتند. موارد کلیشهایِ مستقیم اندک بود، اما ساختار کلی نقشها نشاندهندۀ بازتولید الگوهای سنتی جنسیتی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که کتابهای جامعهشناسی متوسطۀ دوم در تحقق بازنمایی متوازن جنسیتی موفق عمل نکردهاند و همچنان نقشهای خانوادگی و غیرفعال زنان را برجسته میکنند. این یافتهها ضرورت بازنگری در محتوای آموزشی و توجه بیشتر به تنوع نقشهای حرفهای، مدیریتی و کنشگرانۀ زنان را نشان میدهد. |
| کلیدواژه ها |
| تحلیل کمی، نقشهای جنسیتی، کتابهای جامعهشناسی، متوسطۀ دوم، نقش زن و مرد |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر |
