آموزش تاریخ با رویکرد شناختی: از نظریه شناختی پیاژه تا کلاس درس
کد مقاله : 1084-NCSSE6 (R1)
نویسندگان
صمد رحمتی *1، عباس پورسلیم2
1استادیار گروه آموزش روان‌شناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
2استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
چکیده مقاله
آموزش و یادگیری تاریخ نیازمند توانمندی‌های شناختی قابل توجهی در معلمان و دانش‌آموزان است و آنان را به تعامل با مسائل پیچیده و درک سبک زندگی‌های گذشته فرا می‌خواند. این مطالعه با هدف تبیین کاربرد مفاهیم نظری پیاژه در آموزش تاریخ از منظر روان‌شناسی شناختی، به‌صورت توصیفی‌ـ‌تحلیلی و کیفی انجام شد. داده‌ها از طریق مرور نظام‌مند ادبیات علمی در حوزه‌های روان‌شناسی شناختی، نظریه رشد شناختی پیاژه و پداگوژی تاریخ جمع‌آوری شد و منابع شامل مقالات، کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های منتشرشده بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۵ در پایگاه‌های Scopus، ERIC، Springer، Taylor & Francis و Google Scholar بودند. تحلیل محتوای کیفی داده‌ها، مفاهیم کلیدی فرایندهای شناختی پیاژه شامل جذب، انطباق و تعادل را شناسایی و در پیوند با راهبردهای آموزشی تاریخ بررسی کرد. یافته‌ها نشان دادند که ترکیب دانش محتوایی و رویه‌ای، دانش پیشین و فرآیندهای شناختی در ساخت و بازسازی دانش تاریخی – یعنی سازگاری از طریق جذب، انطابق و تعادل‌یابی – مسیر یادگیری عمیق، تفکر انتقادی و درک معنادار تاریخ را برای دانش‌آموزان هموار می‌سازد. همچنین، مشخص شد که نقش فعال دانش‌آموزان در یادگیری عاملیت، خودمختاری، استقلال و ابتکار عمل آنان را تقویت می‌کند و به یادگیری عمیق کمک می‌نماید. در نتیجه هم‌گرایی میان اصول تاریخی و روان‌شناختی، آموزش تاریخ را به فرایندی پویا، مشارکتی و ساخت‌محور تبدیل می‌کند که توانمندسازی دانش‌آموزان و ارتقای یادگیری عمیق تاریخی آنان را امکان‌پذیر می‌سازد.
کلیدواژه ها
آموزش تاریخ، روان‌شناسی شناختی، نظریه پیاژه، رشد شناختی، دانش‌آموزان
وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر