واکاوی سرمایه اجتماعی و مشارکت مدنی در دو بستر فرهنگی متفاوت ایران و سوئد
کد مقاله : 1061-NCSSE6 (R1)
نویسندگان
ثریا عباسی قیداری *1، زهرا کاظمی2، زلیخا امینی3
1استادیار گروه آموزش تاریخ ،دانشگاه فرهنگیان ، ایران ، تهران، صندوق پستی 14665-889
2استاد یار دانشگاه غیر انتفاعی ربع رشید تبریز
3استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادیz.amini@sjau.ac.ir
چکیده مقاله
سرمایه اجتماعی و مشارکت مدنی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه سیاسی و اجتماعی در جوامع معاصر به شمار می‌روند و کیفیت آن‌ها تأثیر مستقیمی بر انسجام اجتماعی، کارآمدی حکمرانی و توان کنش جمعی دارد. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های سرمایه اجتماعی و الگوهای مشارکت مدنی در دو بستر فرهنگی و نهادی متفاوت ایران و سوئد می‌پردازد. چارچوب نظری مطالعه بر مبانی اندیشمندانی چون کولمن، پاتنام استوار شده و با بهره‌گیری از روش تحلیل اسنادی–تطبیقی، متون نظری، داده‌های نهادی و شاخص‌های بین‌المللی اعتماد و مشارکت بررسی شده است.
این پژوهش در پی پاسخ گویی به سوال زیر است .چرا سطح سرمایه اجتماعی و مشارکت مدنی در ایران و سوئد متفاوت است و این تفاوت‌ها چه ریشه‌های نهادی و فرهنگی دارند؟ در سوئد، وجود ساختار دموکراتیک پایدار، دولت رفاهی کارآمد، شفافیت نهادی، سنت دیرپای مشارکت‌گرایی و اعتماد اجتماعی بالا زمینه‌ساز شکل‌گیری سرمایه اجتماعی «عام‌گرا و مولد» شده است. این نوع سرمایه اجتماعی از طریق شبکه‌های گسترده سازمان‌های مردم‌نهاد، مشارکت داوطلبانه، مسئولیت‌پذیری شهروندی و تعامل سازنده میان دولت و جامعه بازتولید می‌گردد. در مقابل، ایران به دلیل تاریخ سیاسی متأثر از تمرکز قدرت، ضعف نهادهای میانجی، محدودیت فرصت‌های مشارکت رسمی و پایین بودن سطح اعتماد نهادی، عمدتاً واجد سرمایه اجتماعی «خاص‌گرا و درون‌گروهی» است؛ سرمایه‌ای که اگرچه در سطح روابط محلی و شبکه‌های خویشاوندی تقویت‌کننده همبستگی محدود است، اما در سطح کلان توان کمی برای ایجاد مشارکت مدنی سازمان‌یافته و مولد دارد.
کلیدواژه ها
سرمایه اجتماعی، مشارکت مدنی، اعتماد اجتماعی، جامعه مدنی، ایران، سوئد، تحلیل تطبیقی.
وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر