| تحلیل محتوای کتابهای مطالعات اجتماعی پایههای چهارم تا ششم ابتدایی بر مبنای مؤلفههای تربیت اخلاق اجتماعی |
| کد مقاله : 1053-NCSSE6 |
| نویسندگان |
|
صونیا زارع بازقلعه * هیئت علمی |
| چکیده مقاله |
| این پژوهش با هدف تحلیل محتوای کتابهای مطالعات اجتماعی پایههای چهارم تا ششم دوره ابتدایی از منظر مؤلفههای تربیت اخلاق اجتماعی انجام شد، چرا که مدرسه بهعنوان یکی از بنیادینترین نهادهای جامعهپذیری، نقشی کلیدی در شکلگیری فضایلی چون مسئولیتپذیری، عدالتخواهی، تعاون و مشارکت اجتماعی در نسل آینده ایفا میکند؛ روش پژوهش توصیفی-تحلیل محتوای ترکیبی (کیفی-کمی) بود و جامعه آماری شامل سه کتاب درسی مطالعات اجتماعی مذکور بود که با استفاده از چکلیستی محققساخته مبتنی بر شش مؤلفه مسئولیتپذیری، صداقت، احترام، تعاون، عدالتخواهی و مشارکت اجتماعی، مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتهها نشان داد که توزیع این مؤلفهها در کتابها بهصورت ناهمگون و نامتعادل است؛ بهطوری که «مسئولیتپذیری» و «احترام» بیشترین فراوانی را دارند، در حالی که «عدالتخواهی» و «مشارکت اجتماعی» بهوضوح کمرنگتر ماندهاند؛ همچنین، شیوه غالب ارائه مفاهیم اخلاقی، گزارهمحور و مستقیم بوده و از روشهای فعال، موقعیتمحور و غیرمستقیم که زمینهساز درونیسازی ارزشها و کنش اخلاقی پایدار دانشآموزان هستند، بهندرت استفاده شده است. این یافتهها با پژوهشهای داخلی و بینالمللی همسو بوده و نشان میدهد که همچنان فاصله چشمگیری میان اهداف اسناد بالادستی نظام آموزشی مانند سند تحول بنیادین و واقعیت اجرایی کتابهای درسی وجود دارد؛ بنابراین، بازنگری در تدوین این کتابها با هدف تحقق توازن در ارائه مؤلفههای اخلاق اجتماعی و بهرهگیری گستردهتر از روشهای یادگیری فعال، تجربهمحور و غیرمستقیم برای پرورش شهروندانی عادل، مسئول و مشارکتجو ضروری بهنظر میرسد. |
| کلیدواژه ها |
| تربیت اخلاق اجتماعی، دوره دوم ابتدایی، برنامه درسی، مسئولیتپذیری، تعاون |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |
