بررسی تأثیر کمرنگ‌شدن اخلاص در رفتار اجتماعی بر شکاف بین آموزش مهارت‌های زندگی و کاربست عملی آن در جامعه
کد مقاله : 1015-NCSSE6 (R1)
نویسندگان
حسین جماعتی گشتی *
گروه معارف و تربیت دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران،
چکیده مقاله
شکاف میان آموزش نظری مهارت‌های زندگی و کاربست عملی آن، یکی از چالش‌های اساسی در جوامع معاصر است که به ناکارآمدی نظام‌های تربیتی و تضعیف سرمایه اجتماعی منجر می‌شود. این پژوهش، با رویکردی توصیفی-تحلیلی، در پی تبیین نقش «اخلاص» به عنوان یک متغیّر کلیدی در ریشه‌یابی و تحلیل این شکاف است. پژوهش حاضر با اتکا بر روش مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل منابع اصیل اسلامی (قرآن و روایات)، به بررسی سازوکار تأثیر کمرنگ‌شدن اخلاص بر کارکرد مهارت‌های اجتماعی می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که اخلاص، به مثابه یک «تعهد اخلاقی بنیادین» و «منبع تعهد درونی»، نقش پل ارتباطی میان دانش و عمل را ایفا می‌کند. کمرنگ‌شدن این متغیر، با جایگزینی انگیزه‌های الهی با هواهای نفسانی، مهارت‌هایی چون همدلی، مسئولیت‌پذیری و گفت‌وگوی سازنده را به ابزارهایی ابزاری و مشروط فرو می‌کاهد. این فرآیند از طریق سازوکارهایی نظیر «فقدان طمأنینه قلبی»، «هراس از هزینه‌های اجتماعی»، «زمینه‌سازی فتنه‌ها» و «کاهش اعتماد اجتماعی»، شکاف مذکور را تعمیق می‌بخشد. نتیجه‌گیری نهایی آن است که پر کردن این شکاف، صرفاً از طریق ارتقاء روش‌های آموزشی فنی میسر نیست؛ بلکه نیازمند بازنگری در بنیان‌های انگیزشی و تمرکز بر تقویت اخلاص به عنوان یک فرا-مهارت (meta-skill) است که دانش را به رفتاری پایدار، اخلاقی و سودمند برای جامعه تبدیل می‌کند.
کلیدواژه ها
اخلاص، مهارت‌های زندگی، شکاف نظری-عملی، سرمایه اجتماعی، تعهد درونی، تزکیه نفس
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی