به نام خدا
تربیت معلم در واقع فرایند تعالی، زمینهساز تکوین و تعالی پیوستهٔ هویت حرفهای (اخلاق و تعهد حرفهای، دانش تخصصی، دانش و نگرش تربیتی، مهارت تربیتی) معلمان است؛ بر اساس نظام معیار اسلامی، ضمن تأکید بر ارتقای هویت انسانی، اسلامی و ایرانی ایشان.
تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان، فرایندی است تخصصی، ناظر به تکوین و بقای پیوستهٔ هویت حرفهای دانشجومعلمان و معلمان؛ ضمن تأکید بر تعالی پیوستهٔ هویت مشترک انسانی، اسلامی و ایرانی.
تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان، فرایندی است مبتنی بر برنامهٔ درسی یکپارچه و شایستگیمحور که همهٔ عناصر این برنامهٔ جامع، معطوف به فراهم نمودن فرصتهای مناسب جهت کسب و ارتقای شایستگیهای عام، مشترک و تخصصی مورد نیاز دانشجومعلمان و معلمان برای درک و اصلاح مداوم موقعیت خود و دیگران (متربیان) در نظام تربیت رسمی و عمومی است.
پنج رویکرد بر برنامهٔ درسی تربیت معلم حاکم است. این رویکردها عبارتاند از:
شایستگیمحوری، تربیتمحوری، تلفیقیبودن، انعطافپذیری، عملگرایی.
اگر بخواهیم به اولین رویکرد، یعنی شایستگیمحوری، توجه نماییم، باید بتوانیم «شایستگی» را مجموعهای ترکیبی از صفات، توانمندیها و مهارتهایی بدانیم که ناظر به همهٔ جنبههای هویتاند و متربیان باید آنها را برای درک موقعیت خود و دیگران و نیز برای عمل (فردی و جمعی) بهمنظور بهبود مستمر آن، بر اساس نظام معیار اسلامی، در جهت دستیابی به مراتب حیات طیّبه کسب کنند.
«شایستگی علمیکردن معلم حرفهای» بهعنوان یک پدیدهٔ واحد، مستقل از دو نوع شایستگی تصور میشود:
• شایستگیهای کلیدی
• شایستگیهای اساسی
با این تعبیر از شایستگی حرفهایگری معلم، ابعاد کلیدی آن (شایستگیهای کلیدی) که در تولید برنامهٔ درسی تربیت معلم دارای نقش کلیدی هستند، عبارتاند از:شایستگیهای معطوف به دانش موضوعی (شایستگی تخصصی رشته)
• شایستگیهای معطوف به دانش تربیتی
• شایستگیهای معطوف به عمل تربیتی موضوعی
• شایستگیهای معطوف به دانش عمومی
شایستگی معطوف به دانش موضوعی (CK):
تسلط نسبی به فرایند و برایند دانش موضوعی تخصصی و احیاناً حوزههای دانشی دیگر، بهمثابه یکی از پیشنیازهای شایستگی تدریس اثربخش.
شایستگی معطوف به دانش تربیتی (PK):
آشنایی با دانش تربیتی و فهم اصول و روشهای کاربست آن در موقعیتهای مختلف تربیتی، کسب توانایی موقعیتشناسی همراه با قابلیت تشخیص احکام تربیتی متناسب با موقعیتهای واقعی تربیت، زمان، علم تربیت (علوم تربیتی) و توانایی بهکارگیری روشهای پژوهشی تربیتی در حل مسئلههای خرد در موقعیتهای تربیتی (اقدامپژوهی).
شایستگی معطوف به دانش تربیتی موضوعی (PCK):
شایستگی حاصل از درهمتنیدگی و ادراک ترکیبی دانش موضوعی و دانش تربیتی است که برای بهکارگیری در موقعیت تربیتی حاصل آمده و امکان آموزش (تربیت) مدرسهای در رشتهٔ تخصصی را فراهم میکند. این شایستگی با قابلیت بهکارگیری تلفیقی (توأمان) شایستگی موضوعی و شایستگی تربیتی در موقعیت تربیتی خاص متبلور میشود. این شایستگی نوعی مسئله، انطباق تجربه و تولید نظر همراه است و توان اجتهادی معلمی در موقعیت تربیتی دارای مصداق خاص آموزش موضوع را شامل میشود.
شایستگی معطوف به دانش عمومی (CK):
فهم امور مرتبط با فرهنگ، دین، زبان، سیاست را میتوان از جمله شایستگیهای عمومی قلمداد کرد. این شایستگیها زمینهٔ لازم را برای تحلیل موقعیتها و تصمیمگیری مناسب فراهم کرده و انجام کار متعهدانه را برای معلم ممکن میسازند.